Wskaźnik rotacji zapasów – jak obliczyć i co to takiego?

Każde przedsiębiorstwo oraz każdy magazyn ma swoje własne, indywidualne tempo, w którym zbywa przechowywane towary i gromadzi następne produkty. W branży logistycznej wskaźnik rotacji zapasów jest jednym z ważniejszych czynników, określających dynamikę działania oraz nakierowujących na wdrażanie procesów optymalizujących pracę danego miejsca. Odpowiednie zarządzanie stanem magazynowym oraz kontrolowanie przepływu towarów ma również wpływ na obliczenia zapasu maksymalnego.

Wykonane obliczenia wskaźnika rotacji zapasów pozwolą umiejscowić firmę w jednym z dwóch miejsc: wysoki wskaźnik będzie mówić o optymalnym zarządzaniu, zaś niski – o nieefektywnych działaniach, wymagających wdrożenia planu naprawczego.

Co to jest wskaźnik rotacji zapasów magazynowych?

W logistyce rotacja zapasów określa obrót magazynowanymi towarami w określonym odcinku czasu. Można więc wyodrębniać obrót tygodniowy, miesięczny, kwartalny czy roczny. Określa ona przede wszystkim efektywność wprowadzanych zmian, modernizacji, ale i samego zarządzania stockiem i kadrą pracowniczą oraz realizacją zamówień. Wskaźnik rotacji pozwala oszacować wartość przechowywanych produktów i określić czas, jaki potrzebny jest na zwrócenie się inwestycji i poniesionych przez przedsiębiorcę kosztów. Jednocześnie trzeba pamiętać, że mimo wyrażania tego czynnika w liczbach, jego wynik nie jest jednoznaczny, zero-jedynkowy, jest jedynie wskazówką do dalszych działań oraz wskazaniem punktu orientacyjnego, w jakim w danej chwili znajduje się przedsiębiorstwo. Wskaźnik pokazuje, jak często w danym okresie zapasy magazynowe były uzupełniane, czyli na ile cykli rotacji zapasów magazyn mógł sobie pozwolić dzięki swojej pracy.
Jeśli chodzi o wskaźnik rotacji zapasów, wzory, za pomocą których można określać obroty magazynu są dwa. Do prawidłowego zarządzania firmą należy znać i umieć wykorzystać oba z nich.

Wskaźnik rotacji zapasów – wzór

Gdy mówimy o rotacji zapasów, możemy mieć na myśli zarówno wskaźnik rotacji liczony w dniach lub w razach. Każdy z nich będzie określał inne wartości i dotyczył nieco innych parametrów działania magazynu.
Wskaźnik rotacji zapasów ma ustandaryzowany wzór, do którego podkłada się jedynie dwie dane: własne koszty związane ze sprzedażą, poniesione w roku, dzielone przez średnią wartość gromadzonych rocznie zapasów. Krócej można zapisać to w następujący sposób:
wskaźnik rotacji zapasów w razach = koszt własny sprzedaży na rok / średnia wartość zapasów na rok
Najlepiej zobrazować to na przykładzie. Jeżeli firma XY w ciągu roku osiągnęła ze sprzedaży towarów przychód wynoszący 300 000 zł, a średnia wartość posiadanych zapasów szacowana jest na kwotę 60 000 zł, to zgodnie ze wzorem omawiany wskaźnik wyniesie: 5:
300 000 / 60 000 = 5;
oznacza to, że zapasy zostały odtworzone na stanie magazynu w ciągu roku pięciokrotnie.
Inaczej oblicza się średni czas w roku, jaki towar spędza na stocku magazynowym, zanim wyruszy w drogę do klienta. W tym wypadku wskaźnik rotacji wzór będzie miał nieco inny. Wyliczenie tego wymaga podzielenia średniej wartości zapasów stockowych przez wysokość poniesionych kosztów własnych sprzedaży, a następnie pomnożenie ich przez 365 dni kalendarzowych. W skrócie będzie to wyglądać następująco:
wskaźnik rotacji w dniach = (średnia wartość stocku / poniesiony koszt sprzedaży) * 365
Dla przykładu: jeśli średnia wartość stocku to 60 000 zł, a poniesione w okresie rocznym koszty wynoszą 300 000 zł, to:
(60 000/ 300 000) * 365 = 0,2 * 365 = 73;
co oznacza, że towary spędzają w magazynie średnio 73 dni przed wyruszeniem w dalszą drogę do klientów.

Jak interpretować wyniki wskaźników rotacji zapasów?

Te dwa proste obliczenia mogą wiele wnieść do sposobu działania i zarządzania firm oraz magazynów. Przede wszystkim dają wgląd w faktyczny obraz i stan przedsiębiorstwa, pozwalając określić efektywność zarządzania lub jego brak. Jeśli uzyskany wynik jest niezadowalający, możliwe jest wprowadzenie odpowiednich procesów, mających na celu usprawnienie realizacji zamówień oraz zwiększenie rocznych obrotów i ilości cykli rotacyjnych, a także skrócenie czasu, jaki towary spędzają na stocku.
Interpretacja powinna zawsze uwzględniać branżę, w jakiej porusza się dane przedsiębiorstwo, jej specyfikę i charakter. W przypadku firm zajmujących się dystrybucją produktów spożywczych, szczególnie tych o bardzo krótkim terminie ważności, czyli świeżych owoców i warzyw lub ryb czy mięsa, cykle rotacyjne powinny być jak najkrótsze. Odwrotnie będzie w przypadku innego rodzaju działalności, na przykład sklepów internetowych, sprzedających części zamienne do samochodów osobowych – tam dłuższe przebywanie towarów w magazynie nie będzie zbytnio szkodzić ich wartości czy przydatności.

Do jakich działań powinna prowadzić interpretacja wskaźnika rotacji?

Działaniami, jakie można wprowadzić na podstawie uzyskanych danych, jest poszerzenie przestrzeni magazynowej poprzez jej rozbudowanie czy jej lepsze wewnętrzne zorganizowanie. Celem jest też zawsze maksymalne obniżenie kosztów utrzymania magazynu bez szwanku dla czasu i ilości realizowanych zamówień.
Wskaźnik rotacji zapasów pomaga zrozumieć specyfikę sprzedawanych towarów, a więc określić ich terminowość i optymalny czas, w jakim powinny opuścić mury magazynu. Przy niezadowalających wynikach można zdecydować się na wydzielenie stref magazynowych ułatwiających wskazanie produktów o niskiej, średniej i wysokiej rotacji, wpływających na łatwość obsługi zamówień i sposobu zabezpieczenia każdego z nich. Czasem wyniki obliczeń sugerują wprowadzenie innej infrastruktury, na przykład regałów wysokiego składowania.
2PLOG oferuje Państwu w tym zakresie pełne, profesjonalne wsparcie. Wykonanie obliczeń dotyczących wskaźnika rotacji zapasów pozwoli na jeszcze lepszą kontrolę nad magazynami oraz ich stanem, a także wprowadzenie zmian niezbędnych dla optymalnego zarządzania biznesem i uzyskania jak najwyższych rocznych dochodów.